Przed nami Tydzień mediacji - promowanie pokojowego rozwiązywania sporów
Choć Tydzień Mediacji zaczyna się dopiero 13 października, można śmiało stwierdzić, że październik jest miesiącem mediacji. Tydzień Mediacji to coroczna inicjatywa Ministerstwa Sprawiedliwości, której celem jest popularyzacja alternatywnych metod rozwiązywania sporów, ze szczególnym uwzględnieniem mediacji.
Wydarzenie, które w tym roku rozpoczyna się 13 października, ma za zadanie zwiększyć świadomość społeczną na temat mediacji jako skutecznego i pokojowego sposobu kończenia konfliktów.
Tydzień Mediacji związany jest z Międzynarodowym Dniem Mediacji, który został ustanowiony w 2005 roku przez amerykańską organizację Association for Conflict Resolution (ACR). Początkowo obchodzono go 20 października. Od 2006 roku święto przypada na trzeci czwartek października. W Polsce Międzynarodowy Dzień Mediacji obchodzony jest od 2008 roku i przypada na trzeci czwartek października – w tym roku jest 16 października.
Ministerstwo Sprawiedliwości zachęca sądy do aktywnego udziału w tej inicjatywie poprzez organizację konferencji, spotkań, warsztatów i dyżurów mediatorów, podczas których zainteresowani mogą poznać zasady funkcjonowania mediacji oraz korzyści płynące z tego procesu.
Mediacja to nie tylko procedura. To możliwość zbudowania mostu tam, gdzie wcześniej była tylko przepaść. To szansa na szybkie zakończenie sporu, ale także na odbudowanie zaufania i wzajemnego szacunku - podkreśla Minister Sprawiedliwości Waldemar Żurek.
Znaczenie mediacji w polskim systemie prawnym rośnie zwłaszcza w sprawach cywilnych, rodzinnych, gospodarczych i pracowniczych. Sądy kierują strony do mediacji, dając im możliwość zrozumienia wzajemnych interesów i wypracowania ugody.
Rola mediatorów jest kluczowa w całym procesie. To neutralne i bezstronne osoby, posiadające odpowiednie kompetencje, które wspierają strony sporu w komunikacji i poszukiwaniu wspólnego rozwiązania, ale nie narzucają gotowych rozwiązań.
Mediacja powinna być pierwszym etapem rozwiązywania sporów w nowoczesnym wymiarze sprawiedliwości. Mediacja nie powinna pełnić jedynie roli pomocniczej wobec postępowania sądowego. Wręcz przeciwnie - powinna być traktowana jako priorytetowy, pierwszy etap w procesie rozwiązywania konfliktów. Taki model nie tylko leży w interesie obywatela, ale także służy całemu systemowi sprawiedliwości - dodaje minister.
Najważniejsze korzyści mediacji to:
- Oszczędność czasu – Mediacja zwykle trwa krócej niż postępowanie sądowe.
- Poprawa relacji między stronami – Mediacja sprzyja dialogowi, często pozwala odbudować lub poprawić wzajemne relacje, co jest szczególnie ważne w sprawach rodzinnych oraz gospodarczych.
- Mniejszy stres - Mediacja pozwala rozwiązać spór w spokojniejszej, mniej stresującej atmosferze niż tradycyjny proces sądowy.
Rodzaje mediacji w Polsce:
- Mediacja sądowa – sąd wyznacza mediatora z listy stałych mediatorów sądowych. Mediator sam kontaktuje się ze stronami, zapraszając je na spotkanie. Mediacja sądowa charakteryzuje się tym, że ma ustawowo ustalony termin oraz koszty.
- Mediacja pozasądowa – mediatora wybierają strony, zgłaszając się do niego razem lub jedna ze stron zgłasza się do mediatora i prosi o kontakt w swoim imieniu z drugą stroną. Mediator kontaktuje się z drugą stroną konfliktu i przekazuje propozycję rozpoczęcia mediacji. Strony ustalają termin spotkania, a mediator proponuje neutralne dla wszystkich miejsce przeprowadzenia mediacji. Koszty mediacji pozasądowej określa umowa mediatora ze stronami.
Najważniejsze cechy mediacji:
- Dobrowolność – uczestnictwo jest dobrowolne, strony mogą zrezygnować z mediacji w dowolnym momencie.
- Poufność - Postępowanie mediacyjne jest niejawne – chroni prywatność stron.
- Neutralność i bezstronność mediatora – Mediator nie faworyzuje żadnej ze stron. Nie ocenia, nie doradza i nie sugeruje gotowych rozwiązań.
- Elastyczność – strony same decydują o warunkach i zakresie porozumienia.
Ugoda zawarta przez strony przed mediatorem wymaga zatwierdzenia przez sąd, by mogła uzyskać moc prawną ugody sądowej, tzn. by mogła wywoływać takie same skutki, jak w przypadku, gdyby strony zawarły ugodę przed sądem.
Jakie sprawy można mediować?
Mediacja jest możliwa w sporach, w których zawarcie ugody jest dopuszczalne, m.in. w sporach gospodarczych, cywilnych, pracowniczych, a także w wybranych sprawach rodzinnych takich jak sprawy o alimenty i dot. opieki nad dzieckiem.
Nie obejmuje natomiast rozwiązania małżeństwa, ustalenia pochodzenia dziecka czy kwestii nadania opieki, zwłaszcza gdy pojawiają się przypadki przemocy, uzależnień lub chorób psychicznych.
Sytuacje wykluczające mediację to m.in.:
- brak zgody którejkolwiek ze stron, uzależnienie którejś ze stron,
- choroby psychiczne uniemożliwiające świadomy udział
Jak znaleźć mediatora?
Informacje o mediatorach można znaleźć na listach stałych mediatorów prowadzonych przez prezesów sądów okręgowych oraz na stronach internetowych ośrodków mediacyjnych. Strony mogą również zwrócić się bezpośrednio do mediatorów wybranych spośród profesjonalistów działających na rynku.
Tydzień Mediacji, przypadający w tym roku w dniach 13-17 października, to doskonała okazja, aby poznać bliżej zalety mediacji i odkryć, jak dzięki niej można rozwiązywać spory szybciej, skuteczniej i z poszanowaniem obustronnych interesów.
Zachęcamy do korzystania z tej formy rozwiązywania konfliktów – dla dobra wszystkich stron i całego systemu wymiaru sprawiedliwości.
Więcej informacji tu: Mediacje - Ministerstwo Sprawiedliwości - Portal Gov.pl
Tekst: Ministerstwo Sprawiedliwości